“Sinds het verschijnen van dit rapport is er wat mij betreft niet veel veranderd”, stelde Veldhuis onlangs tijdens een debatbijeenkomst in Het Nieuwe Instituut in Rotterdam (zie ook kader: Besteld — het debat over de logistiek die we willen), waar tijdens een paneldiscussie de balans werd opgemaakt drie jaar na het verschijnen van de publicatie.
Grote maatschappelijke opgave
Het verdozingsrapport was destijds volgens Velthuis een vooruitblik wat er op Nederland staat te wachten en waarvoor vooraanstaand landschapsarchitect Adriaan Geuze ook meermaals heeft gewaarschuwd. “Die voorspelling is uitgekomen. Op dit moment is de verdozing van het landschap een maatschappelijke opgave die bijna letterlijk door iedereen in de achtertuin gevoeld wordt. Daarmee was dit rapport op dit moment heel erg to the point. We zijn nu zover dat we hierop voort kunnen bouwen.”
Bekijk het volledige interview met Wouter Veldhuis
Hard nodig want volgens de Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving loopt de logistieke sector tegen, wat hij noemt, zijn 'eigen watersnoodramp aan'. "Deze ramp zorgt ervoor dat er in de samenleving grote weerstand is tegen XXL-distributiecentra. Dat heeft de sector zelf in beweging gezet. Positief is dat dit wordt onderkend en dat er een zoektocht op gang komt naar nieuwe routes om beter om te gaan met de combinatie logistiek, landschap en stad.”
Dat heeft wat voeten in de aarde want vanuit de logistiek vastgoedsector kwam de afgelopen jaren het argument naar voren dat het totale ruimtebeslag van dc's in Nederland slecht 0,13 procent is. Velthuis: “Ik vind dit geen steekhoudend argument. Tata Steel maakt in Nederland gebruik van een relatief klein terreinoppervlak, maar de impact op de samenleving en de leefkwaliteit is groot. Dat geldt ook voor de logistieke sector. Distributiecentra landen op prominente plekken in het landschap, dicht bij steden en snelweg afritten. Deze panden nemen misschien maar weinig ruimte in, maar in de beleving van het landschap en de ruimtelijke kwaliteit zijn het hele grote aantastingen van de buitenruimte."
Ruimtelijk impact groot
Daar speelt volgens de regeringsadviseur ook bij mee dat distributiecentra vanuit esthetisch oogpunt geen mooie panden zijn. "Daar storen mensen zich steeds meer aan, want in plaats van dat het tempels en kerken zijn, zijn het gewoon eindeloze dockingstations langs de snelweg. Ik snap dat het ruimtebeslag beperkt is, maar overeind blijft dat de ruimtelijke impact heel groot is.”
Beleidsrichtlijn
De kritiek op de verdozing vanuit de samenleving en het CRa is inmiddels ook doorgedrongen tot in Den Haag. Onder druk van de Tweede Kamer is minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) met zijn collega Micky Adriaansens, minister van Economische Zaken en Klimaat, nu bezig met het opstellen van een beleidsrichtlijn.
Wouter Veldhuis: We moeten met elkaar op zoek gaan naar het grotere verhaal op de langere termijn”
In deze richtlijn willen beide bewindslieden een beter afgewogen ruimtelijk en economisch beleid formuleren. Dit moet volgens Velthuis op termijn zorgen voor meer regie over logistieke locaties in Nederland. “Het gaat in deze richtlijn vooral om het repareren van waar het nu allemaal niet goed gaat, maar het is nog geen doorkijk op de rol en de betekenis van de logistieke sector op de lange termijn. We moeten met elkaar sector, beleidsmakers, ontwikkelaars, economen en ontwerpers op zoek naar het grotere verhaal op de langere termijn.”
Herbezinning nodig
Dat is nodig want binnen de logistiek – en dan met name in de hoek van de wetenschap - rijst de vraag op wat de license to operate is van de sector, nu er aanhoudende kritiek is op het reilen en zeilen van de sector binnen de verdozingsdiscussie. Veldhuis zegt hierover: “Het is terecht dat de sector zich dit afvraagt. Dat is ook precies de ramp die over de logistiek is heen gekomen. Daarom is herbezinning nodig. Het verhaal van Nederland Distributieland was een heel krachtig verhaal wat ons heel veel heeft gebracht, maar dit verhaal overtuigt niet meer om Nederland mee te krijgen naar een nieuwe toekomst voor de logistieke sector.
De logistieke sector betekent heel veel voor de samenleving van de toekomst”
We moeten op zoek naar een herdefinitie en betekenis van het begrip logistiek en het belang voor ons land. De logistieke sector betekent heel veel voor de samenleving van de toekomst. Daar moeten we een nieuwe balans in zien te vinden van wat levert het ons op en wat willen we ervoor opofferen en dan ontstaat er wel weer een license to operate.”
Nieuw planologisch concept
Volgens Veldhuis ligt daarbinnen de grootste opgave in de stadsregionale logistiek. “We moeten ons wapenen tegen de opkomst van een grote hoeveelheid aan stadsregionale logistieke ontwikkelingen. Steden gaan in 2025 op slot en duwen de logistiek uit hun centra die vervolgens landt op ongewenste locaties aan de stadsrand. Daar zit ook de grootste zoektocht en groei de komende tien tot twintig jaar."
De Rijksadviseur vindt dat daarnaast dat de sector meer moet gaan profiteren van de transitie naar een circulaire economie. "Daarvoor moeten we met elkaar een nieuw planologisch concept ontwikkelen. De zoektocht die de logistieke sector nu aan het inzetten is om dichter op de samenleving te zitten, ondersteun ik enorm.”
Marcel Michon, Managing Partner bij Buck Consultants International, onderschrijft de oproep van de Rijksadviseur, maar stelde tijdens de bijeenkomst in Rotterdam wel dat zowel de sector als regionale overheden de tijd moet worden gegund om een eerlijke verdeling van de ruimte met elkaar vorm te geven. “Als je het dan hebt over stadslogistiek dan gebeuren er op dit moment al mooie dingen. Denk aan Amsterdam Logistic Cityhub (ALC) in het havengebied van Amsterdam. Dat is een voorbeeld van een meerlaagse locatie waar zowel intermodaal als meerdere sectoren bij elkaar komen aan de rand van een stad. Zo zou je het dus moeten doen.”
Luister op Spotify naar de volledige reactie van Marcel Michon
Jan van den Hogen van Deka Immobilien Investment, een van de grootste investeerders in logistiek vastgoed in Nederland, stelt dat het verdozingsrapport van het CRa nog altijd een gedegen verhaal is, met name waar het gaat om het clusteren van logistiek in bepaalde regio's, maar dat de discussie zich nog altijd te veel toespitst op ruimtelijke ordenings- en welzijnsaspecten. "Er wordt onvoldoende stilgestaan bij wat de logistiek nu daadwerkelijk beweegt.
Er wordt onvoldoende stilgestaan bij wat de logistiek nu daadwerkelijk beweegt”
Een dc zal hoe dan ook een platte functionele doos blijven ondanks alle architectonische hoogstandjes ten spijt. Het is voor mij als investeerder dan ook van grootste belang dat een logistiek dienstverlener zijn werk kan blijven uitoefenen. We zullen er uiteindelijk niet aan ontkomen – landschappelijke inpassing of niet – dat we die ‘dozen’ nodig hebben."
Volgens Van den Hogen wordt de discussie op dit moment gevoerd zonder dat de markt daarbij betrokken wordt. "Er wordt naar mijn mening nog te veel geluisterd naar wat de welstandsarchitect nodig heeft. Daarbij komt dat de grote massa eigenlijk helemaal niet zo geïnteresseerd in wat er in die logistieke bebouwing gebeurt.”
